Μπάμπης...

"ΕΔΩΔΙΜΑ-ΑΠΟΙΚΙΑΚΑ" γράφανε οι ταμπέλες έξω από τα παλιά μπακάλικα... Πομπώδης τίτλος για την εποχή...

ΕΔΩΔΙΜΑ, δηλαδή φαγώσιμα και ΑΠΟΙΚΙΑΚΑ, δηλαδή προϊόντα, που ερχόντουσαν από Χώρες Αποικίες της Ευρώπης (Ασία, Αφρική κ.λ.π.) όπως το τσάι, ο καφές και άλλα. Τα τσουβάλια παντού από ΕΔΩΔΙΜΑ με όσπρια, ζάχαρη, ρύζια και φυσικά η σέσουλα η ζυγαριά με τις οκάδες και τα δράμια και ο μπακάλης με την άσπρη μπλούζα και το μελανί μολύβι στο αυτί για τα τεφτέρια με τα βερεσέδια. "Ότι γράφει δεν ξεγράφει..." εκείνο το μολύβι, που το σάλιωνε και γινότανε ανεξίτηλο και συνήθως τα χείλια του μπακάλη σε ώρα αιχμής ήταν μελανί από το χρώμα. Οι ρέγγες ήταν μέσα στα ξύλινα κουτιά να "μοσχοβολάνε" και οι σαρδέλες μέσα στην σαλαμούρα. Τις πρώτες τις καψάλιζες και τις δεύτερες τις έπλενες κάτω από την βρύση για να φύγει το χοντρό αλάτι. Χαρτί περιτυλίγματος στις αρχές ήταν η εφημερίδα. Διάβαζες και τα μπαγιάτικα νέα ως προσφορά του καταστήματος και στην συνέχεια την φύλαγες για πολλές ....χρήσεις. Στα σκουπίδια πέταγες ελάχιστα, αλλά όχι καθημερινά.
Στην Αθήνα, πριν δημιουργηθεί η Βαρβάκειος αγορά, υπήρχε ένα σύμπλεγμα μπακάλικων στην Πλάκα, όπου οι Αθηναίοι συνέρρεαν καθημερινά, γιατί ψυγεία δεν υπήρχαν, ούτε καν πάγος, οπότε ότι αγοραζόταν, έπρεπε να καταναλωθεί την ίδια ημέρα. Έτσι, η απίστευτη ποικιλία των προϊόντων ήταν εντυπωσιακή. Τι θέλετε και δεν το είχαν τότε! Αλλαντικά και παστά της Ευρώπης, χοιρομήρια, σαλτσισότα, σουπιές καπνιστές, οξύρυγχον-ξυρίχι-σουτζούκια, χέλια, περίφημα τυριά όλων των χωρών της Ευρώπης, πλήθος από ονομαστά κρασιά, ροζόλια (λικέρ), τζικολάτες, τζάγια, κομφέτα, φρούτα της Ευρώπης κι εξωτικά και κάθε άλλη γαστρονομική ευωχία, που υπήρχε στον κόσμο, προσφερόταν στα ταπεινά μπακάλικα των πρώτων ετών της πρωτεύουσας, σε όλες τις ποικιλίες, σε διάφορες ποιότητες και ασφαλώς ανόθευτα.
Τα καταστήματα αυτά λοιπόν αποτέλεσαν τη ραχοκοκαλιά του λιανικού εμπορίου για περισσότερο από 30 χρόνια, από το 1950 και μετά, μία εποχή, που η χώρα βρισκόταν σε φάση ανασυγκρότησης μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, και οι πολίτες ήταν αντιμέτωποι κατ’ αρχήν με το πρόβλημα εξασφάλισης των προς το ζην.
Ένα μπακάλικο, που ήταν γνωστό σ' όλη την Αθήνα, ήταν το μπακάλικο του Κίκιζα, που βρισκόταν στη γωνία Λένορμαν και Παλαμηδίου. Απασχολούσε περισσότερους από είκοσι υπαλλήλους, όταν τα μεγαλύτερα μπακάλικα της εποχής απασχολούσαν πέντε ή έξι. Όταν δεν μπορούσαν οι Αθηναίοι να βρουν ένα είδος σε άλλα μπακάλικα το 'βρισκαν στου Κίκιζα και πάντα φρέσκο, δεδομένου ότι είχε πολλή δουλειά και τίποτα δεν έμενε στις αποθήκες για καιρό. Μία από τις στάσεις του 11 τραμ, που άρχιζε από την Κολοκυνθού και τελείωνε στο τέρμα της οδού Ιπποκράτους, λεγόταν "στάση Κίκιζα" κι αυτό διευκόλυνε τον κόσμο, που ήθελε να ψωνίσει εκεί. Το Σαββατόβραδο γινόταν "πατείς με πατώ σε" εκεί μέσα, μέχρι που ερχόταν αστυφύλακας για την τάξη, αλλά ο Κίκιζας δεν έδινε ποτέ βερεσέ. Για να ψωνίσεις εκεί έπρεπε να 'χεις τα λεφτά στο χέρι και καθώς στην περιοχή εκείνη κατοικούσαν μεροκαματιάρηδες άνθρωποι, που πληρώνονταν κάθε Σάββατο, τις άλλες μέρες ψώνιζαν με το βιβλιαράκι στα μικρά μπακάλικα. Το κωμικό σ' αυτή την υπόθεση ήταν ότι το Σαββατόβραδο οι μικρό-μπακάληδες, που συνήθως δεν είχαν δουλειά, στέκονταν στην εξώπορτα του μαγαζιού τους και παρακολουθούσαν τις νοικοκυρές, που πήγαιναν στον Κίκιζα να ψωνίσουν και σ' όποια έπαιρνε το μάτι τους φώναζαν, «κυρά-Πηνειώ, απόψε που 'χεις λεφτά πας στον Κίκιζα, αλλά έλα τη Δευτέρα με το βιβλιαράκι και δε θα σου δώσω τίποτα βερεσέ». Οι νοικοκυρές χαμογελούσαν αλλά δεν έπιανε η απειλή και πήγαιναν απτόητες να ψωνίσουν στον Κίκιζα. Το μπακάλικο λειτούργησε από το 1925 μέχρι το 1972!
Στο τέλος της δεκαετίας του 1960 εμφανίστηκαν τα πρώτα προβλήματα στη λειτουργία των καταστημάτων αυτών, με τον περιορισμό του ποσοστού κέρδους σε χαμηλά και καθοριζόμενα από το κράτος δια νόμου επίπεδα. Έτσι, ξεκίνησε η συρρίκνωση του κλάδου μέχρι που σιγά σιγά τη θέση τους πήραν τα μεγάλα σούπερ μάρκετ. Και μπορεί παλαιότερα ο μπακάλης να έβαζε την ταμπελίτσα "επιστρέφω", όταν έπρεπε να λείψει για λίγο, η εποχή των μπακάλικων όμως πέρασε "ανεπιστρεπτί"!
(Από τη σελίδα "Εμείς και η Κοινωνία μας")

Ιφιγένεια Κουμαργιανού